Η πρακτική άσκηση είναι υποχρεωτική και έχει διάρκεια χίλιες εκατό (1100) ώρες, με «Ατομική και Ομαδική Εποπτεία» εκατόν δέκα (110) ωρών, ή -στην περίπτωση μη εκπόνησης διπλωματικής εργασίας- έχει διάρκεια χίλιες πεντακόσιες (1500) ώρες με εκατόν είκοσι (120) ώρες «Ατομικής και Ομαδικής Εποπτείας». Στόχος της είναι η εμπέδωση, κατάκτηση, πρακτική εφαρμογή και σύνθεση των θεωρητικών γνώσεων και των δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν. Η πρακτική άσκηση διεξάγεται βαθμιαία σε δύο επίπεδα: α) Επίπεδο Ι – Προπαρασκευαστική πρακτική άσκηση και β) Επίπεδο ΙΙ – Πρακτική άσκηση σε πραγματικό περιβάλλον.
Επίπεδο Ι: Προπαρασκευαστική Πρακτική Άσκηση
Το πρώτο επίπεδο προετοιμάζει τους φοιτητές για την υλοποίηση του δεύτερου επιπέδου και περιλαμβάνει παρακολούθηση, μελέτη και κυρίως προσομοιώσεις συνεδριών συμβουλευτικής από τους ίδιους τους φοιτητές. Πρόκειται για εξάσκηση σε συμβουλευτικές/ ψυχοθεραπευτικές τεχνικές και δεξιότητες μέσα από τη δοκιμαστική εφαρμογή τους είτε σε άτομα του οικείου περιβάλλοντος του φοιτητή είτε μεταξύ των ίδιων των φοιτητών. Οι ασκήσεις προσομοίωσης αποτελούν την πρώτη γέφυρα μεταξύ της θεωρητικής κατάρτισης και της εφαρμογής της κατακτηθείσας γνώσης στην πράξη. Εκτελούνται σταδιακά με εποπτεία και παράλληλα με τη θεωρητική διδασκαλία. Πρόκειται για ασκήσεις που εξασκούν κατά τρόπο ασφαλή τους φοιτητές, δεδομένου ότι η άστοχη εφαρμογή τους δεν αποβαίνει σε βάρος κάποιου συμβουλευόμενου. Με αυτόν τον τρόπο οι φοιτητές προετοιμάζονται κατάλληλα και αποκτούν την απαραίτητη εμπειρία που θα τους επιτρέψει να ανταποκριθούν, σε μετέπειτα στάδιο, στην εφαρμογή συμβουλευτικών/ ψυχοθεραπευτικών διαδικασιών σε πραγματικές καταστάσεις.
Για την προπαρασκευαστική πρακτική (ασκήσεις προσομοίωσης) αφιερώνονται εκατό (100) συνολικά ώρες, κατά το δεύτερο και τρίτο εξάμηνο σπουδών και γίνεται με ατομική εποπτεία συνολικής διάρκειας είκοσι (20) ωρών.
Επίπεδο ΙΙ: Πρακτική Άσκηση σε Πραγματικό Περιβάλλον
Γίνεται σε χώρους του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα, όπου ασκείται ή θα έπρεπε να ασκείται η συμβουλευτική, όπως εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων, νοσοκομεία, κλινικές ή άλλου τύπου θεραπευτικά πλαίσια και κέντρα αποκατάστασης, συμβουλευτικές υπηρεσίες για ειδικούς ή μη πληθυσμούς (άτομα με ειδικές ανάγκες, ηλικιωμένοι, γυναίκες, οικονομικοί μετανάστες, άτομα εθνικών μειονοτήτων, άνεργοι, ομοφυλόφιλοι…) κ.λπ. Επιπλέον, μπορεί να υλοποιηθεί και σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης ή/και σχολικές μονάδες γενικής αγωγής όπου φοιτούν μαθητές με αναπηρίες ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Στην περίπτωση αυτή η πρακτική άσκηση περιλαμβάνει και παρατήρηση, σχεδιασμό μαθημάτων ή εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, συμμετοχή στη διδασκαλία και απαραιτήτως εποπτευόμενη αυτόνομη διδασκαλία ή εκπαιδευτική παρέμβαση, όπως αυτή ορίζεται από την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία. Για την επιλογή του πλαισίου, όπου θα γίνει η πρακτική άσκηση, λαμβάνεται υπόψη η επιθυμία των φοιτητών και η επαγγελματική και επιστημονική τους ταυτότητα και μπορεί να γίνει και με δική τους υπόδειξη, αν βέβαια αυτό είναι εφικτό και πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις.
Αν κριθεί σκόπιμο, η πρακτική άσκηση σε πραγματικό περιβάλλον μπορεί να ξεκινήσει πριν την έναρξη του τέταρτου εξαμήνου, αμέσως μετά τις εξετάσεις του δευτέρου εξαμήνου, ενώ για την ολοκλήρωσή της μπορεί να χρησιμοποιηθούν και οι καλοκαιρινοί μήνες τόσο του πρώτου όσο και του δεύτερου έτους σπουδών. Η πρακτική άσκηση σε πραγματικό περιβάλλον είναι διάρκειας χιλίων (1000) ή -στην περίπτωση μη εκπόνησης διπλωματικής εργασίας- χιλίων τετρακοσίων (1400) ωρών παρουσίας του κάθε φοιτητή στο πλαίσιο που έχει τοποθετηθεί και διαρθρώνεται ως ακολούθως:
- Το πρώτο διάστημα αφιερώνεται στην εξοικείωση των φοιτητών με το πλαίσιο και στην παρατήρηση των συμβουλευτικών διαδικασιών και της συνολικής λειτουργίας του πλαισίου.
- Στη συνέχεια οι φοιτητές αναλαμβάνουν με εποπτεία κάποια περιστατικά. Κάθε φοιτητής θα πρέπει να βλέπει κατά μέσο όρο ένα, τουλάχιστον, συμβουλευόμενο άτομο την ημέρα, ενώ κάποια από αυτά τα άτομα θα πρέπει να τα βλέπει σταθερά καθ’ όλη τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης.
- Με την ολοκλήρωση της πρακτικής άσκησης, κάθε φοιτητής θα πρέπει να έχει συμπληρώσει, κατ’ ελάχιστο, εκατόν τριάντα (130) ή (χωρίς διπλωματική) εκατόν ενενήντα (190) ώρες συνεδριών με συμβουλευόμενα άτομα.
Η εποπτεία είναι υποχρεωτική και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της πρακτικής άσκησης σε πραγματικό περιβάλλον. Μέσω της εποπτείας, και συνεπώς της καθοδήγησης, της ενθάρρυνσης και της ανατροφοδότησης του επόπτη ο μεταπτυχιακός φοιτητής μπορεί με ασφάλεια, τόσο για τον ίδιο όσο και για τον συμβουλευόμενο, να βιώσει στην πράξη και να προχωρήσει στην εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων που απέκτησε και να αναπτύξει τις βασικές δεξιότητες του επαγγελματία συμβούλου. Η εποπτεία γίνεται με δύο τρόπους:
- Ατομικά κάθε εβδομάδα, διάρκειας 15 λεπτών ανά περιστατικό που βλέπει ο φοιτητής. Γίνεται από επαγγελματία-επόπτη που μπορεί είτε να βρίσκεται στο πλαίσιο της πρακτικής άσκησης είτε να αποτελεί εξωτερικό συνεργάτη του ΠΜΣ. Συνολικά προβλέπονται τριάντα (30) ή -στην περίπτωση μη εκπόνησης διπλωματικής εργασίας- σαράντα (40) ώρες ατομικής εποπτείας.
- Ομαδικά στο Πανεπιστήμιο, μία φορά το δεκαπενθήμερο, κατά το τέταρτο εξάμηνο, διάρκειας έξι (6) ωρών τη φορά. Συνολικά προβλέπονται τουλάχιστον εξήντα (60) ώρες ομαδικής εποπτείας.
Με την ολοκλήρωση της πρακτικής άσκησης οι φοιτητές θα πρέπει να καταθέσουν στους υπευθύνους της πρακτικής άσκησης στο Πανεπιστήμιο τα ακόλουθα:
- Παρουσιολόγιο υπογεγραμμένο από τον υπεύθυνο ή τον επόπτη στο πλαίσιο.
- Βεβαίωση συμμετοχής στην ατομική εποπτεία και αξιολόγηση του επόπτη για τον/την φοιτητή/ρια (επιστημονική επάρκεια, συγκρότηση προσωπικότητας, προθυμία, ενδιαφέρον, ικανότητα διαχείρισης σχέσεων, ενσυναίσθηση, ικανότητες και αποτελεσματικότητα στη συμβουλευτική…).
- Βεβαίωση από τον φορέα υποδοχής για την πραγματοποίηση της Πρακτικής Άσκησης του φοιτητή.
- Ημερολόγιο δραστηριοτήτων, υπογεγραμμένο καθημερινά από τον υπεύθυνο ή τον επόπτη στο πλαίσιο, με ιδιαίτερη αναφορά στις περιπτώσεις των ατόμων που οι φοιτητές παρακολούθησαν μέσω ατομικής ή ομαδικής συμβουλευτικής. Για την κάθε περίπτωση οι φοιτητές αναφέρουν συνοπτικά το ιστορικό του ατόμου καθώς και μια σύντομη περίληψη (μία παράγραφο) της κάθε συνεδρίας που είχαν μαζί του.
- Μία ανάλυση (στην περίπτωση εκπόνησης διπλωματικής) ή δύο αναλύσεις (στην περίπτωση μη εκπόνησης διπλωματικής) περιπτώσεων που παρακολούθησαν συμβουλευτικά οι φοιτητές για σχετικά μεγάλο διάστημα, που περιλαμβάνει: α) ιστορικό-περιγραφή του περιστατικού, β) θεωρητικό πλαίσιο προσέγγισης της συγκεκριμένης περίπτωσης, τεκμηριωμένης στη σύγχρονη βιβλιογραφία, με ταυτόχρονη προσωπική τοποθέτηση και γ) συμβουλευτική παρέμβαση και αποτελέσματα.